Meer stress en minder veerkracht door hersenontstekingen

door | jul 30, 2022 | Blog | 2 reacties

Ken je ze? Van die mensen die ondanks de hoeveelheid stress in hun leven niet van hun stuk te brengen zijn en altijd standvastig hun koers weten te houden?

En ken je ook de mensen die maar blijven struggelen, vechtend voor hun bestaan? Die ondanks alles wat ze proberen, te kampen krijgen met stress- en traumaklachten, zoals een gebrek aan energie, een haperend immuunsysteem, niet kunnen genieten van het leven of chronische spanningsklachten in hun lichaam?

Ik ben benieuwd tot welke groep jij jezelf rekent! Mocht je dat willen delen n.a.v. deze blog, dan lees ik graag je reactie.

Ikzelf heb lang tot de tweede groep behoort, maar inmiddels kan ik zeggen dat het me gelukt is om tot de eerste groep te behoren. Ja je leest het goed, het is mogelijk om van groep te veranderen!

Jouw veren zijn de basis van jouw veerkracht.
Hoeveel veren(kracht) heb jij?

Hoe ben ik veerkrachtig geworden? Door samen te werken met mijn lichaam en uit te zoeken wat zij nodig heeft om veerkrachtiger te kunnen zijn. Klinkt heel simpel, maar dat is het niet, want het heeft me zeker tien jaar gekost om de voor mijn lichaam meest belangrijke puzzelstukjes, c.q. veren die de basis zijn van mijn veerkracht, helder te krijgen.

In de aankomende blogs deel ik de veren die mij geholpen hebben in het herstellen van mijn burnout en vergroten van mijn veerkracht. Ik zal elke veer toelichten en je informatie en tips geven waarmee jij gelijk aan de slag kan. Deze lijst is niet uitputtend en tevens niet een ‘protocol’ die voor iedereen toepasbaar is. Ik deel het slechts ter informatie met jou, zodat jij zelf kan kijken wat voor jou van toepassing is en je hmet jouw huidige zorgverleners, zoals je huisarts, kan bespreken.

Eerste veer: microglia, de immuuncellen van je hersenen

De eerste veer die je kan helpen meer veerkracht te hebben zijn jouw microglia!

Wat zijn microglia en wat doen ze voor jou?

Zo’n 7 tot 10% van onze hersencellen zijn microglia, kleine cellen die zich rondom de hersenzenuwen bevinden. Pas de laatste jaren beginnen wetenschappers hun functie te begrijpen.

Microglia hebben de volgende voor jouw gezondheid essentiële functies:

  1. Ze beschermen jouw hersenzenuwen tegen ziekteverwekkers, zoals een bacterie, virus of schimmel. Daarmee beschermen ze jou tegen ziektes, veroudering en ontstekingen. Daarom worden ze dus de immuuncellen van jouw brein genoemd.
  2. Microglia zijn belangrijk voor jouw biologische veerkracht, ook wel window of tolerance genoemd, die jouw zenuwstelsel in staat stelt de schade na een teveel aan stress te herstellen.
  3. Ze helpen de biologische balans in jouw hersencellen stabiel te houden, ook wel homeostase genoemd, waarmee de uitwisseling van energie, bouw- en afvalstoffen van jouw hersencellen met hun omgeving wordt bedoeld. Hiermee helpen ze jouw hersenen dus ‘opgeruimd en netjes’ te houden. En kunnen jouw hersencellen optimaal blijven functioneren.
  4. Ten slotte spelen ze een belangrijke rol in de ontwikkeling van je hersenen, door hun invloed op de bouw van de neuronen, hun plaats en grootte, en de synapsen (open ruimten) tussen neuronen. Ze doen dit door het afgeven van boodschappers, die ontstekingsbevorderend of verzorgend zijn voor jouw zenuwcellen. Zoals altijd is het de balans tussen die boodschappers die de blijvende ontwikkeling van een gezond brein mogelijk maakt!

Samenvattend hebben microglia een grote en essentiële invloed op jouw fysieke en mentale ontwikkeling en daarmee jouw vermogen om gezond en gelukkig te zijn én te blijven.

Schaduwkant van microglia

Wanneer je echter hersenletsel hebt opgelopen, veranderen microglia qua vorm en functie. Ze zijn dan “geprimed” en veranderen van beschermers in aanvallers die bij het minste of geringste alles in hun buurt aanvallen en dus ook jouw hersenzenuwen.

Gebeurtenissen die priming van microglia veroorzaken zijn o.a.:

  • Direct hoofdletsel (fysiek trauma met of zonder hersenschudding)
  • Indirect hoofdletsel (whiplash)
  • Intense óf langdurige psychologische of emotionele stress
  • Glutengevoeligheid
  • Zuurstofgebrek
  • Chronische infectie elders in het lichaam
  • Infectie van het zenuwstelsel (Meningitis)
  • Zware metalen of pesticiden toxiciteit

Op het moment van priming, geven microglia massaal cytokines en chemokines af, waardoor er net als bij een fysieke verwonding, pijn en zwellingen ontstaan, maar ook de hersenzenuwen ontstoken raken.

Gevolgen van ontstoken hersenzenuwen

Gevoeliger voor chronische stress en trauma
Wanneer jouw microglia geactiveerd zijn, verliezen ze dus hun primaire verzorgende en stabiliserende functie. De hersenzenuwen raken ontstoken en zijn sneller overprikkeld. Hierdoor schakelt jouw zenuwstelsel veel sneller over op vechten, vluchten, of bevriezen. Je verliest daarmee je biologische veerkracht, zit vast in de overlevingsmodus en bent daardoor kwetsbaarder voor het ontwikkelen van een trauma (overbelast zenuwstelsel).

Verminderd leervermogen
Ook wordt het vermogen van jouw brein om zich aan te passen aan een veranderende omgeving, de plasticiteit van jouw brein, verminderd. De voor jouw overleving en ontwikkeling noodzakelijke herbedrading van het zenuwstelsel kan niet plaatsvinden. Nieuwe dingen leren of optimaliseren wordt daarmee moeilijk, waardoor oude overlevingspatronen niet herschreven kunnen worden. Dit is één van de redenen waardoor zelfs de beste therapieën niet effectief kunnen zijn.

Grotere kans op psychische aandoeningen
Wanneer de hersenzenuwen ontstoken raken tijdens de ontwikkeling van de hersenen (de hersenen ontwikkelen zich grotendeels tot ongeveer 24 jaar, maar blijven daarna nog steeds verder ontwikkelen) vergroot dit de kans op psychische aandoeningen zoals schizofrenie, autistisch spectrum stoornis (ASS) en depressie.

Grotere kans op ziektes en vroegtijdig overlijden
Onze zenuwen zijn essentieel voor onze overleving! Als ze niet goed werken, en informatie niet goed kunnen doorgegeven, stoppen onmiddellijk alle vitale functies van ons lichaam, zoals onze hartslag en onze ademhaling. Aan de microgliacellen is de taak toevertrouwd om deze zenuwcellen in de hersenen te beschermen, te bewaken en gezond te houden. Microglia ontvangen hiervoor informatie die belangrijk is voor onze gezondheid vanuit het hele lichaam, niet alleen vanuit de directe omgeving in de hersenen! Zo communiceren bacteriën in onze darmen rechtstreeks met de microglia in onze hersenen. Wanneer deze onderlinge communicatie verstoord is kan ons lichaam niet goed meer reageren op wat er nodig is om gezond te blijven, wat ziektes en vroegtijdig overlijden tot gevolg kan hebben.

Hoe kan je ontstoken hersenzenuwen, stress in je brein, herkennen?

Veel voorkomende symptomen bij actieve hersenontsteking zijn:

  • Hersenmist
  • Lichtgevoeligheid
  • Lage tolerantie voor stress
  • Beslissingsmoeheid
  • Hersenen voelen alsof ze op stand bye staan (licht gaat uit)
  • Naar woorden moeten zoeken
  • Moeite om aanwezig en betrokken te blijven (concentreren)
  • Vergeetachtigheid
  • Onhandigheid
  • Vertraagde reactietijd
  • Mentaal niet zo scherp
  • Hoofdpijn
  • Coördinatieproblemen
  • Psychose
  • Depressie
  • Onrust, angsten of zelfs paniek

Een belangrijke kanttekening hierbij is dat er een duidelijk startpunt is van de klachten (moment waarop ze geprimed raken, zie bovenstaande lijst van priming events) en dat de klachten vanaf dat moment komen en gaan (flair ups geheractiveerd door eventuele triggers).

Hoe kan je ontstoken hersenzenuwen, stress in je brein, helpen herstellen?

Gelukkig is het mogelijk om ontstoken hersenzenuwen te herstellen. Dit betekent dat ze nog steeds geprimed blijven, maar niet meer actief zijn. Ze blijven dus wel gevoelig voor heractivatie. Daarbij zijn een aantal zaken essentieel.

Vermijden van triggers
Eén is dat het belangrijk is om zicht te krijgen op welke triggers er een rol spelen in het heractiveren van de geprimede microglia met de bijbehorende klachten. Het beste is om een paar weken lang de symptomen bij te houden en daarbij te noteren wat er gegeten is, hoe je hebt geslapen, hoeveel stress je hebt gehad (je kan hiervoor de stressmeter gebruiken) en of je bijvoorbeeld bent blootgesteld aan toxines vanuit je omgeving.

Wanneer helder is welke triggers er een rol spelen, is het aan te raden dit te testen door deze triggers een week te vermijden en te monitoren wat het effect is op de ernst van de klachten. Worden deze minder ernstig en/of minder frequent? Hiermee kan je bijvoorbeeld ook testen hoeveel slaap je kan ‘missen’ voor je weer klachten krijgt. Of hoeveel stress je kan verwerken voor je klachten krijgt. Zo kan je een eigen gebruiksaanwijzing voor je zenuwstelsel te ontwikkelen, waarbij je je in eerste instantie concentreert op de meest belangrijke oorzaken die je nu gelijk kan aanpakken.

Ook kunnen onderliggende trauma’s en daarbij ontwikkelde overlevingspatronen (beschermers) een rol spelen in het (her)activeren van de microglia d.m.v. stress. Voorbeelden daarvan zijn een sterk ontwikkeld perfectionisme en/of innerlijke criticus. Het systeem is dan tegen zichzelf aan het vechten om datgene wat het in het verleden heeft meegemaakt weer te voorkomen, wat stress geeft en dus de microglia activeert. Hier zal ik aandacht aan geven in één van de aankomende blogs.

Ondersteunen met supplementen
Ook kan je jouw microglia helpen tot rust te komen met supplementen. Eén van de supplementen die kan ondersteunen is NAC (N-Acetyl-Cysteïne). Dr. Aimie waar ik de training Biology of Trauma heb gevolgd, legt de werking van NAC en hoe zij de microglia helpen kalmeren uit in onderstaande video.

Zelf heb ik goede ervaringen met NAC van Vitakruid. Wat ik erg prettig vind is dat mijn cliënten bij hen gratis telefonisch advies (tel.nr staat onderaan de pagina) kunnen krijgen aangaande supplementen en eventuele interactie met andere supplementen of medicijnen. Ik zou je aanraden voor je NAC gaat gebruiken, altijd eerst even te overleggen met hen en/of je huidige zorgverlener. Ik heb voor jullie bij Vitakruid een kortingscode aangevraagd, waarmee je 10% korting krijgt, wat natuurlijk mooi meegnomen is. De kortingscode voor Vitakruid is: Hester10.

Oefening oogsupport
Tot slot kan je je hersenen ook ondersteunen met de oogsupport oefening. Tijdens deze oefening activeer je de ocular-cardiac-reflex, door zachte druk uit te oefenen op de oogballen en/of de oogkas. Dit activeert de ventrale nervus vagus (de sociale tak van je zenuwstelsel) en geeft daarmee een boodschap van veiligheid af in het zenuwstelsel die je zenuwstelsel en je hart kalmeert, waardoor stress vermindert. Ook kan je werken met geluid om je stress te verminderen. Hoe je dat kan doen beschrijf ik in deze blog.

In onderstaande video begeleid ik je door deze oefening heen. Ik hoor graag je ervaring met deze oefening.

 

Wat te doen bij chronische klachten?
Soms is er geen patroon te ontdekken, maar lijken de klachten altijd aanwezig te zijn. In dat geval kunnen er triggers zijn die continu aanwezig zijn, zoals een algeheel gebrek aan kwalitatieve slaap, een dagelijks teveel aan stress of de aanwezigheid van ontstekingen of opgeslagen trauma’s elders in het lichaam, zoals bijvoorbeeld in de darmen. Hiermee blijven de microglia het signaal krijgen dat er gevaar is en gaan ze over op de aanvallende modus. Hoe je met chronische stress of een tekort aan goede slaap om gaat en hoe je jouw stress blijvend kan verminderen, zal ik in mijn aankomende blogs delen. Heb je echter een chronische ontsteking in je darmen, dan is het wellicht goed om daar onderzoek naar te laten doen door bijvoorbeeld een darmtherapeut.

Referenties:
Abdel-Wahab, W.M. & Moussa, F. (2019, 11 april). Neuroprotective effect of N-acetylcysteine against cisplatin-induced toxicity in rat brain by modulation of oxidative stress and inflammation. Drug Des Devel Ther.

Barbosa de Moura , A., Abitante , M. S., Hernandez , R., Quevedo, J., & Reus,
G. (2021, October 18). Microglial activation in the Neurodevelopment: A narrative
review. Current molecular medicine.

Fan, C., Long, Y., Wang, et al.. (2020, 11 november). N-Acetylcysteine Rescues Hippocampal Oxidative Stress-Induced Neuronal Injury via Suppression of p38/JNK Signaling in Depressed Rats. Front. Cell. Neurosci..

Layé, S., Nadjar, A., Joffre, C., Bazinet, R.P. (2018, januari). Anti-Inflammatory Effects of Omega-3 Fatty Acids in the Brain: Physiological Mechanisms and Relevance to Pharmacology. Pharmacol Rev.

Norden, D. M., Muccigrosso, M. M., & Godbout, J. P. (2014, November 12). Microglial priming and enhanced reactivity to secondary insult in aging, and traumatic CNS injury, and neurodegenerative disease. Neuropharmacology.

Përez-Jiménez, J., Neveu, V., Vos, F., Scalbert, A. (2010, 3 november). Identification of the 100 richest dietary sources of polyphenols: an application of the Phenol-Explorer database. European Journal of Clinical Nutrition volume 64, pages S112–S120 (2010)

Singhal, G., & Baune, B. T. (2017, September 8). Microglia: An interface between the loss of neuroplasticity and Depression. Frontiers in cellular neuroscience.

*Disclaimer:
De informatie gegeven in deze blog is niet bedoeld om te diagnosticeren of een advies tot behandeling te geven, maar slechts ter informatie. Raadpleeg altijd uw huisarts of huidige zorgverlener in relatie tot uw gezondheid.